Sinds een tijdje mag ik meewerken aan de opvang van asielzoekers die zich in Nederland melden voor brood, bad en bed, in de hoop op een veiligere toekomst. Dagelijks melden zich mensen in NL, die vaak een lange zware reis hebben afgelegd hier naartoe. Gezinnen met kleine kinderen, grotere kinderen die alleen gereisd hebben, alleenstaande mannen en vrouwen. Allemaal op zoek naar een plek.
Het raakt me, want ten diepste zijn we allemaal op zoek naar onze plek waar ons leven tot bloei kan komen. Dagelijks melden zich mensen. Ik was in Ter Apel en zag de rij van nieuwe mensen, die de hele dag binnendruppelde. Een beeld dat ik niet meer zal vergeten.
Een beeld waar we in onze eigen bubbels meestal niet zoveel van meekrijgen. Tenzij er overlast is, rellen ontstaan onder de lokale bevolking bij de komst van een nieuw azc. De rijkdom die deze nieuwe culturen ons ook brengen, daar lees je (te) weinig over. Als je mag blijven dan moet je snel inburgeren en meedraaien. Als je dat succesvol doet hijsen we je op het podium, als het niet lukt krijg je dat vaak te horen.
Toen in de zomer de Taliban Afghanistan overnam, kwam het onze huiskamers binnen. Net als in 2015. Via het journaal, alle media. Huiveringwekkende beelden van mensen die urenlang wachtend in een riool stonden tussen hoop en vrees. Kwam er nog een vliegtuig en mochten ze dan mee? Mocht hun zoon ook mee? En de oude moeder? Een groot menselijk drama met als gevolg een verdeelde politiek en maatschappij. Want is er wel plek voor deze mensen bij ons? We hebben niet eens meer huizen genoeg voor ‘onszelf’ in dit land. Dat is een feit (met diverse oorzaken, maar het is een feit).
Het doet mij zeer en zet me aan het denken over het grotere vraagstuk van migratie. De mens als nomade. Sinds het begin van ons bestaan zijn we op zoek naar een plek waar eten, drinken en rust is om een bestaan op te bouwen. Een logisch onderdeel van menszijn, overlevingsdrift. En in de wereld van nu, waarin de hele wereld is geconstrueerd in lands- en continentgrenzen, een ingewikkelde kwestie. Want niemand heeft invloed op waar z’n wieg stond. Maar we hebben allemaal benen en hersenen en een oerdrift om te overleven. Dus als de plek waar je wieg staat op enig punt in je leven niet meer voedend is, of zelfs je leven bedreigt, dan gebruik je die benen en hersenen en ga je op pad naar een plek die water geeft.
Onze georganiseerde wereld geeft rechten. Je wordt hier geboren dus je hebt recht om hier te leven. Jij bent hier niet geboren dus je hebt niet automatisch rechten om hier te verblijven. Maar Human Nature houdt zich niet aan bedachte constructies van systemen over landsgrenzen en regels over waar jouw benen je mogen brengen. Overigens ook niet aan heteronormativiteit of de regels vanuit een bepaalde religie.
Human Nature Just is.
We hebben er een beschaving bovenop gelegd, en we hebben allemaal een innerlijk geweten. Waar we in meer of mindere mate mee in contact staan. Verder zijn we vooral geconditioneerd geraakt door de systemen klein en groot waarin we ons dagelijks bewegen. En vanuit daar hebben we behoefte aan de illusie van controle om onszelf veilig te wanen. En daar komen ook de polariteiten ons lichaam binnen. Dit goed, dat fout. Jij goed, jij fout. Wij goed, zij fout. Jij wel, zij niet.
Ik kijk de documentaire Verloren Jongens op NPO. Jonge jongens die uit door de EU bestempelde “veilige landen” komen. Veilig in de zin van er regenen geen bommen boven je hoofd, je gaat niet direct dood. Maar uitzichtloos is hun leven daar wel. Geen perspectief op beter. Zo is het voor hun ouders en diens ouders geweest, en zo is het voor hen. Dus gaan ze op pad. Met alleen een smartphone. Maar niemand wil ze echt hebben. Ze hadden dromen maar de realiteit is bitter. Maar alsnog, beter dan waar ze vandaan kwamen. Een indringend portret in deze docu, en ik kan alleen maar denken.. wie zijn wij om deze jongens een toekomstperspectief te ontnemen? Wat als dit mijn zoon is? En ik snap de complexiteit van dit vraagstuk. Maar ik voel ook moeder aarde..
Dat migratie zo’n gevoelig onderwerp is, is geen verrassing, zo oud als de mensheid (bewaak je territorium) en dus compleet logisch. Ik zou alleen zo graag willen dat we ons ontwikkelde brein zouden gebruiken om het als universeel menselijk gegeven te bezien, en uit de illusie stappen dat de menselijke aard hierop te sturen is. Zolang het onderdeel van de politieke agenda is, in de zin van voor of tegen, blijft de illusie in stand dat er een keuze is. Terwijl.. it Just is. Net als klimaat overigens. Je kunt niet voor of tegen het klimaat zijn. It Just is. Je kunt ontkennen, grenzen dichtgooien, bang zijn dat jouw leven er slechter van wordt, dammen bouwen, er bakken met geld tegenaan gooien of juist niet, maar het is er.
Dus beter kijken we naar de onderliggende dynamieken en praten we over wat de helende beweging in het collectief is. Ik bedoel, als we zo doorgaan met ons klimaat, zijn mijn kinderen, of hun kinderen straks klimaatvluchtelingen. Als hier de dijken overstromen, wie vertelt hen dat ze moeten blijven om hun verdrinkingsdood rustig te ondergaan? Hoe dan? Nee natuurlijk niet, dan pak je je rubberboot en peddel je tot je weer grond onder je voeten krijgt. Liever doodgaan onderweg dan lijdzaam afwachten. En dan hoop je dat je ergens de kans krijgt om een nieuw leven te bouwen. Met voor altijd een diepe pijn en groot verdriet in je lijf dat je huis en haard hebt moeten verlaten. Dat die plek waar je ooit droomde over een mooi later voor altijd niet meer is.
Laten we doen dat we de grote collectieve thema’s ook vanuit het collectieve veld benaderen, voorbij de geconstrueerde grenzen. De oude systeemwereld werkt niet meer. Er zijn antwoorden nodig die niet meer gaan over groter, beter, meer, macht en geld, het maakt ons kapot. We moeten zoeken naar oplossingen die gaan over hoe we voor onszelf, elkaar, de mensheid en onze aarde zorgen. Opdat we voor de kinderen van moeder aarde een gezonde voedende plek achterlaten. Een plek die water geeft. En brood, en bed.
